Biz Kurdlerde Newroz, yeni bir mevsimin başlangıcı, doğanın yenileyişi ve uyanışı yani yeniden doğuştur, diriliştir, direniştir. Cemrelerin bitip havada ki, topraktaki ve sudaki soğuğun etkisinin bitmesiyle doğanın müjdecisi başlar, dallar çiçeğe durur, filizler boy verir ve doğa kendini yeniler. 21 Mart yeni bir yıldır, yeni bir yaşamdır. Zulümden, baskıdan ve esaretten kurtuluştur. O günün Kurdler açısından önemi budur. Apê Musa’ya göre 31 Ağustos’ta kutlanan Newroz İslamiyet ve dolayısıyla hicri takvimle birlikte 21 Mart’ta kullanmaya başladı. Tüm Ortadoğu’da kutlanan ve baharın başlangıcı kabul edilen Newroz, Kurdlerde çok daha farklı coşkuyla kutlanır ve anlamı daha derindir. Bunda elbette ki, biz Kurdlerin devletsiz olmasının da rolü çok büyüktür. 21 Mart’ın yaklaşması ile birlikte hangi inançtan olursa olsun neredeyse her Kurd’ün evinde bir heyecan başlar. Özellikle kadınlar rengârenk kıyafetlerini hazırlar, evlerde temizlik yapılır ve özellikle Newroz’un kutlandığı büyük merkezlerde misafir geleceğinden dolayı o güne özel tüm hazırlıklar tamamlanır. Büyük meydanlarda milyonları bulan kalabalıklar sabahın erken saatlerinden itibaren kutlamalar başlar.
Bu kutlamalar da her bayram sevincinde olduğu gibi rengârenk ulusal kıyafetleriyle kadınlar ve çocuklar başroldedirler. Meydanlarda büyük ateşler yakılır. Bu ateşlerin etrafında binlerce insan halaya durur. Aslında bu bayram halayından ziyade, başkaldırıdır. Direniş halayıdır. Dağlık alan olan Kurdistan coğrafyasında, dağlık alanlarda büyük ateşler yakılır ve tabiri caizse bir ateş halayına durur dağlar.
Peki, bu dağlarda ateş yakma geleneği nedir?
Asur Kralı Dehaaq (Zuhaq) rivayete göre bir hastalığa yakalanır ve tebaasından olan Kurdlere düşman bir danışmanı; ‘‘eğer her gün 2 Kurd gencinin beynini yerse bu hastalıktan kurtulacağını’’ söyler. Zaten gaddar ve zalim olan ve aşçılarına emir verir ve günde iki Kurd genci kurban edilerek beyinleri ona getirilir. Zulüm dayanılmaz bir hâl alınca Armayel ve Garmayel adında iki kişi de Dehaaq’ın sarayına aşçı olarak girerler. Gelen gençlerden günde birini serbest bırakır ve dağlara gönderirler. Bu durum yıllarca sürer ve dağlarda on binlerce genç toplanmaya başlar. Dehaaq’ın ülkesinde demirci Kawa adında yiğit ve mert bir kişi yaşamaktaymış. Bir gün sıra demirci Kawa’nın çocuklarına gelmiş. Fakat bir şekilde saraya sızan demirci Kawa, Dehaaq’ın kafasını kesmiş ve sarayın burçlarına çıkarak dağlardaki halkına işaret için büyük bir ateş yakmıştır. İşte tüm bu olayların meydana geldiği tarih 21 Mart’tır. Dağlarda toplanan bu insanlar Kurdlerin ataları olarak kabul edilir ve her 21 Mart hem doğanın gün dönümü, hem de Kurd halkının esaretten kurtuluşa çıktığı gündür. Aynı zamanda Kurdlerin en büyük devletlerinden biri olan Med İmparatorluğu’nun da tarih sahnesine çıkışıdır.
İşte bu nedenle bin yıllardır Kurdler Newroz’da büyük ateşler yakarak ve büyük coşkularla kutlarlar. Zamane Dehaaq’lardan kurtuluşu ve çağdaş Kawa’ların gelişinin müjdelenmesini beklerler.
Newroz: The Kurdish Celebration of Renewal and Resistance
Newroz marks the beginning of a new season, symbolizing the rebirth and renewal of nature, and signifying resistance and revival among the Kurds. It represents the end of the cold weather, caused by the cemre, and the start of spring, when trees and plants come back to life, and nature rejuvenates itself. For the Kurds, March 21st is not just a new year, but a new life, free from oppression, repression, and enslavement.
Although Newroz is celebrated in many parts of the Middle East, it holds a deeper meaning and greater enthusiasm for the Kurds, mainly due to their stateless status. As the day approaches, almost every Kurd, regardless of their faith, feels excited. Women, in particular, prepare colorful clothes, clean their homes, and complete all the necessary preparations for the guests who will come to celebrate the holiday in major centers. Millions of people begin celebrating in the early hours of the morning at large public squares.
Women and children are the main participants in the festival, dressed in colorful national costumes. Large fires are lit in the squares, and thousands of people dance the halay, which is more of a rebellion than a dance. It is a dance of resistance. In the mountainous geography of Kurdistan, large fires are lit on the hills, and, figuratively speaking, a fire dance is performed on the mountains.
The tradition of lighting fires on the mountains has a legend behind it. According to the story, King Dehaaq (Zuhaq) of Assyria became ill, and his advisor, who was an enemy of the Kurds, told him “he could cure his illness by eating the brains of two young Kurds every day.” The cruel king ordered his chefs to carry out the orders, and two young Kurds were sacrificed every day to provide him with their brains. As the oppression became unbearable, two individuals, Armayel and Garmayel, infiltrated Dehaaq’s palace as chefs. They released one of the young prisoners and sent him to the mountains every day. This continued for years, and thousands of young people began to gather in the mountains. There was a brave and honest man named Kawa, a blacksmith, living in Dehaaq’s country. Bovenkant formulierOne day, on 21 March, it was the turn of Kawa’s children to be taken, but the blacksmith managed to sneak into the palace, cut off Dehaaq’s head, and lit a large fire on the palace walls as a signal to the people in the mountains.
This is the story behind the celebration of Newroz on March 21st. The people who gathered in the mountains are considered the ancestors of the Kurds, and every March 21st is the day of the solstice and the day the Kurdish people were liberated from enslavement.
It is also the beginning of the great Med Empire, one of the greatest empires in Kurdish history. This is why the Kurds have been celebrating Newroz for thousands of years, lighting large fires and rejoicing, waiting for their liberation from contemporary oppressors and the coming of modern-day Kawas.
Onderkant formulier
